မြန်မာပြည်သူတွေ ဒုက္ခဆင်းရဲများ အဆက်မပြတ်ခံစားနေရတယ်လို့ ကုလလူ့အခွင့်အရေးအရာရှိပြော

မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့အဆိုးရွားဆုံး လူ့အခွင့်အရေးအကျပ်အတည်းထဲမှာ နစ်မွန်းနေရပြီး ပြည်သူတွေဟာလည်း ဒုက္ခဆင်းရဲတွေ အဆက်မပြတ်ခံစားနေရတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး Volker Türk က ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၈ ရက်မှာ ပြောပါတယ်။

“ပဋိပက္ခ၊ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်မှုနဲ့ စီးပွားရေးပြိုလဲမှုတွေက မြန်မာနိုင်ငံတဝှမ်း ထိခိုက်နာကျင်မှုတွေ ဖြစ်စေပြီး အရပ်သားတွေ ဆိုးဆိုးရွားရွား နစ်နာနေရတယ်” လို့ သူက သောကြာနေ့ကပြုလုပ်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ ပြောပါတယ်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်ရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေအတွင်း သေဆုံးမှုအရေအတွက်က အာဏာသိမ်းပြီး‌နောက် အများဆုံးဖြစ်ခဲ့ကြောင်း၊ အရပ်သားသေဆုံးသူ ၁၈၀၀ ကျော်ကြောင်း၊ အများစုက တရားလက်လွတ် အဆင်ခြင်မဲ့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနဲ့ လက်နက်ကြီးပစ်ခတ်မှုတို့ကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း၊ စာသင်ကျောင်းတွေ၊ ဝတ်ပြုရာနေရာတွေနဲ့ ကျန်းမာရေးအဆောက်အအုံတွေကို တိုက်ခိုက်တာတွေကလည်း ပုံမှန်ဖြစ်လာကြောင်း UN သတင်းက ဖော်ပြပါတယ်။

ခေါင်းဖြတ်တာတွေ၊ မီးရှို့တာတွေ၊ အပိုင်းပိုင်းဖြတ်တာတွေနဲ့ လူသားဒိုင်းအဖြစ် အသုံးပြုတာတွေအပါအဝင် စစ်တပ်ရဲ့ ပြည်သူတွေအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ နည်းဗျူဟာတွေကို ရှုတ်ချကြောင်း၊ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အကျဉ်းစခန်းတွေထဲ လူ ၂၀၀၀ နီးပါးသေဆုံးခဲ့ရပြီး အများစုက တရားစီရင်ရေး သေချာမလုပ်ဘဲ ကွပ်မျက်တာတွေနဲ့ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်တာတွေကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သူက ပြောပါတယ်။

စစ်တပ်နဲ့ အတိုက်အခံလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအကြား တိုက်ပွဲတွေကြောင့် လူပေါင်း ၃သန်းခွဲကျော် အိုးအိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရပြီး ၁၅ သန်းက ငတ်မွတ်မှုဒဏ်ခံနေရကြောင်း၊ ၂ သန်းကတော့ အငတ်ဘေးအန္တရာယ် ရင်ဆိုင်ကျရောက်နေရကြောင်း သူကဆိုပါတယ်။

ရခိုင်ဒေသတိုက်ပွဲတွေကြောင့်လည်း အရပ်သား ထောင်ချီသေဆုံးခဲ့ပြီး ရိုဟင်ဂျာတွေဟာလည်း ပစ်ခတ်မှုတွေအတွင်း ကြားညှပ်ခဲ့ရကြောင်း၊ နယ်ခြားကန့်သတ်ချက်တွေအကြား ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း သောင်းနဲ့ချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကိုထွက်ပြေးခဲ့ရကြောင်း သူကပြောပါသေးတယ်။

ဒါ့အပြင် စီးပွားရေးပြိုလဲမှုကလည်း အဂတိလိုက်စားမှုနဲ့ ရာဇ၀တ်မှုတွေကိုဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး မြန်မာပြည်ကို ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး စနစ်တကျကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေရဲ့ ကွင်းဆက်ထဲ ရောက်ရှိသွားစေခဲ့လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့နံပါတ်တစ် ဘိန်းထုတ်လုပ်သူဖြစ်လာပြီး လူကုန်ကူးမှု၊ သားကောင်တွေကို ဆိုက်ဘာရာဇဝတ်မှုတွေမှာ အဓမ္မလုပ်အားပေး စေခိုင်းမှု၊ နှိပ်စက်ညှင်းပမ်းမှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ဖြစ်ပွားရာ တရုတ်ကျားဖြန့်ငွေလိမ်ဂိုဏ်းတွေရဲ့ အခြေစိုက်နေရာဖြစ်လာတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

တဆက်တည်းမှာပဲ လူငယ်အမျိုးသားတွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို ပစ်မှတ်ထားပြီး မတရားဖမ်းဆီးတာတွေနဲ့ အတင်းအကြပ် လူသစ်စုခံရတာတွေဖြစ်စေခဲ့တဲ့ စစ်အုပ်စုရဲ့ စစ်မှုထမ်းဥပဒေအသက်သွင်းမှုကို ကုလသမဂ္ဂအရာရှိက ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။

“လူသားချင်းစာနာမှု၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ မတည်ငြိမ်မှုတွေက ဒေသတွင်း မတည်မငြိမ်မှုတွေ တိုးမြင့်လာစေနိုင်တာကြောင့် နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းက ဒီထက်ပိုပြီး လုပ်ဆောင်ရမှာဖြစ်တယ်” လို့ Volker Türk က အလေးပေးပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာပြည်သူလူထုကို ပိုပြီး ကောင်းကောင်းမွန်မွန် ကာကွယ်နိုင်ဖို့အတွက် လေယာဉ်လောင်စာဆီနဲ့ အရပ်ဘက်စစ်ဘက် နှစ်မျိုးသုံးကုန်ပစ္စည်းတွေအပါအဝင် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ၊ လက်နက်ရောင်းချမှုတွေ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ဖို့ သူကတောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စစ်ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေအတွက် တရားစီရင်နိုင်ရေး နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်ခုံရုံး (ICC) နဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တရားရုံး (ICJ) တို့ရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေကို ကိုးကားပြီး တာဝန်ခံမှုရှိစေဖို့ လိုအပ်ကြောင်းလည်း သူကအလေးအနက် ပြောဆိုခဲ့ပါသေးတယ်။